Drewno w miastach – nowoczesna architektura, infrastruktura publiczna i rosnąca rola naturalnych materiałów w przestrzeni miejskiej
Drewno w miastach – nowoczesna architektura, infrastruktura publiczna i rosnąca rola naturalnych materiałów w przestrzeni miejskiej
Drewno, przez lata kojarzone przede wszystkim z budownictwem jednorodzinnym i elementami wystroju wnętrz, wraca do miast w zupełnie nowej roli. Jest wykorzystywane w architekturze obiektów publicznych, w zabudowie wielorodzinnej, w małej infrastrukturze, w modernizacji przestrzeni publicznej, a także w elementach związanych z zielenią miejską. Współczesne miasta zwracają się ku materiałom naturalnym, odnawialnym i przyjaznym środowisku, co sprawia, że drewno staje się jednym z symboli trendu „miasta przyszłości” – ciepłego, ekologicznego i bardziej przyjaznego mieszkańcom.
Rosnące zainteresowanie drewnem w przestrzeni miejskiej nie jest przypadkowe. Decyduje o tym kilka czynników. Po pierwsze, drewno ma wyjątkowe właściwości użytkowe i estetyczne. Jest materiałem lekkim, trwałym, łatwym w obróbce i przyjaznym dla użytkownika. Po drugie, wpisuje się w politykę zrównoważonego rozwoju oraz cele klimatyczne, które stają się standardem w planowaniu urbanistycznym. Po trzecie, społeczeństwa oczekują tworzenia miast, w których przestrzeń publiczna działa jak przedłużenie prywatnych stref wypoczynku – ma być spokojna, zdrowa i sprzyjająca relaksowi. Drewno idealnie odpowiada na te potrzeby.
Jednym z najważniejszych obszarów zastosowania drewna w miastach jest mała architektura. Ławki, pergole, wiaty przystankowe, altany, kosze, stojaki rowerowe, schody terenowe, pomosty i elementy placów zabaw coraz częściej wykonywane są z drewna klejonego, modyfikowanego lub impregnowanego ciśnieniowo. W Polsce i w Europie rośnie popularność drewna termicznego, które dzięki obróbce wysoką temperaturą i wilgotnością zyskuje większą odporność na warunki atmosferyczne i grzyby. Materiał ten świetnie sprawdza się w parkach, na placach miejskich, nad wodą i w ogrodach deszczowych.
Drugim ważnym kierunkiem jest architektura użyteczności publicznej. Wiele samorządów decyduje się na budowę obiektów z drewna lub materiałów drewnopochodnych, takich jak CLT czy LVL. Powstają z nich szkoły, przedszkola, żłobki, domy kultury, biblioteki, hale sportowe czy pawilony usługowe. Tego typu obiekty wyróżniają się szybkością realizacji, niższą emisją CO₂ oraz przyjaznym mikroklimatem wnętrz. Drewno zapewnia stabilną temperaturę, dobrą akustykę i przyjazne środowisko dla użytkowników, co ma szczególne znaczenie w placówkach edukacyjnych, gdzie komfort dzieci wpływa na ich samopoczucie i efektywność nauki.
Coraz bardziej widoczny staje się również trend budownictwa wielorodzinnego z wykorzystaniem drewna. Projekty takie powstają już w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie i Gdańsku, a skala inwestycji rośnie. Inwestorzy dostrzegają korzyści technologii drewnianej: krótki czas budowy, mniejsze obciążenie placu budowy, ograniczenie hałasu, a także niższy wpływ na środowisko. Miasta wspierają tego typu rozwiązania, wprowadzając lokalne strategie neutralności klimatycznej, które często promują budynki o niskim śladzie węglowym. Konstrukcje z drewna, zwłaszcza CLT, spełniają wysokie normy bezpieczeństwa, w tym normy ogniowe, dzięki przewidywalnej reakcji drewna w warunkach pożaru.
Kolejnym obszarem, w którym drewno zyskuje coraz większe znaczenie, są elementy krajobrazu i zieleni miejskiej. Pergole, trejaże, ogrody wertykalne, tarasy widokowe, pomosty, kładki i obrzeża rabat często są wykonywane z drewna ze względu na jego zdolność do naturalnej integracji z roślinnością. Łączenie drewna z zielenią pozwala tworzyć naturalne, estetyczne i harmonijne przestrzenie, które poprawiają komfort życia mieszkańców. Badania pokazują, że elementy wykonane z drewna w przestrzeni publicznej obniżają odczucie stresu i sprzyjają rekreacji.
Drewno sprawdza się także w modernizacji istniejącej zabudowy. Stosowane jest jako elewacja wentylowana, materiał ociepleniowy (w formie włókien drzewnych), okładziny ścienne, lekkie nadbudowy i rozbudowy budynków. Elewacje drewniane poprawiają estetykę osiedli i przestrzeni publicznych, a jednocześnie podnoszą parametry izolacyjne budynków. Nadal rośnie popularność drewna modyfikowanego termicznie oraz materiałów kompozytowych drewno-polimer (WPC), które łączą estetykę drewna z wyższą odpornością na warunki zewnętrzne.
Rozwój drewna w miastach wspierają nowe regulacje i strategie urbanistyczne. W wielu krajach UE wprowadzane są wytyczne promujące stosowanie materiałów niskoemisyjnych w przestrzeni publicznej. Z kolei normy dotyczące klimatycznego budownictwa zrównoważonego, takie jak taksonomia UE czy zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta, wymuszają na samorządach i inwestorach poszukiwanie bardziej ekologicznych rozwiązań. Drewno staje się naturalnym wyborem w wielu kontekstach – od elementów małej infrastruktury po duże obiekty publiczne.
Choć drewno w przestrzeni miejskiej ma wiele zalet, niesie również wyzwania. Najważniejszym jest konserwacja i zapewnienie trwałości. Aby drewno zachowało estetykę, musi być odpowiednio impregnowane, konserwowane i chronione przed wodą oraz promieniami UV. Kluczowe znaczenie mają rozwiązania techniczne zapewniające prawidłowe odprowadzanie wody. Możliwe są także nowoczesne technologie, takie jak termodrewno, drewno modyfikowane chemicznie lub powierzchniowo, oleje UV czy lakierobejce o zwiększonej odporności.
Drugim wyzwaniem są kwestie bezpieczeństwa pożarowego w budynkach wielorodzinnych. Wymaga to stosowania materiałów konstrukcyjnych o przewidywalnej reakcji na ogień, takich jak CLT, oraz projektowania zgodnego z aktualnymi normami. Badania pokazują jednak, że nowoczesne konstrukcje drewniane zachowują stabilność ogniową, a ich właściwości znacznie przewyższają te przypisywane drewnu tradycyjnemu.
Podsumowując, drewno w miastach przeżywa dynamiczny renesans. Jest materiałem ekologicznym, trwałym, estetycznym i bardzo uniwersalnym. Sprawdza się zarówno w małej infrastrukturze, jak i w dużych obiektach publicznych czy zabudowie wielorodzinnej. W obliczu transformacji klimatycznej drewno staje się jednym z najważniejszych materiałów współczesnego urbanizmu. Jego rola będzie rosła wraz z potrzebą tworzenia miast bardziej zrównoważonych, zdrowych i przyjaznych dla mieszkańców.
